Biyoteknoloji; hücre ve doku biyolojisi kültürü, moleküler biyoloji, mikrobiyoloji, genetik, fizyoloji ve biyokimya gibi doğa bilimlerinin yanı sıra makine mühendisliği, elektrik-elektronik mühendisliği ve bilgisayar mühendisliği gibi mühendislik dallarından yararlanarak, DNA teknolojisiyle bitki, hayvan ve mikroorganizmaları geliştirmek, doğal olarak var olmayan veya ihtiyacımız kadar üretilemeyen yeni ve az bulunan maddeleri (ürünleri) elde etmek için kullanılan teknolojilerin tümüdür.
Biyoteknoloji insan, bitki ve hayvan hücrelerinde bulunan fonksiyonları anlamak ve değiştirmek amacı ile kullanılan teknikler ve işlemlerdir. Biyoteknoloji tıbbi konularda çok büyük ilerlemeler göstermiştir, hastalıkların teşhis ve tedavisinde büyük yol kat edilmiştir. Biyoteknolojinin başlıca amacı insan hayatının kalitesini arttırmaktır. Biyoteknoloji de ürünler ya da üretilen sistemler de biyolojik prosesler kullanılmaktadır.
Biyoteknolojik ürünler; dünya ilaç pazarındakı yerini gittikçe güçlendirmektedir. 2000 yılında dünya ilaç pazarının %10’una sahip olan bu ürünlerin payları bugün %20’lere yaklaşmış durumdadır. Sentez kimyasıyla üretilen ürünler gittikçe azalmakta, birçok firma biyoteknoloji alanına girmek için adım atmaktadır.
Biyoteknoloji Kullanım Alanları Nelerdir?
- Sanayi alanında
- Yeni sebze ve meyve üretiminde
- Omuriliğinde onarılması
- İnsanlarda var olan zararlı genler de
- Tıbbi bitki üretimin de
- İnsanların sağlığı için yararlı olan protein üretimin de
- Kanser gibi ciddi hastalıkların tedavisinde ve önlenmesin de
- Hasar oluşan beyin hücrelerin onarılmasın da
- Organik atıklardan elde edilecek bakteriler de biyoteknoloji kullanılmaktadır.
Biyoteknoloji Sağlık Alanındaki Faydaları
Biyoteknolojik ilaçlar, “kontrollü gen ekspresyonu”, “antikor üretim metodları” ya da bir canlı hücresine ait genin, diğer bir canlı hücresine naklini mümkün kılan "rekombinant DNA teknolojisi" gibi biyoteknolojik yöntemler ile üretilen ürünlerdir. Bu teknoloji, vücudun kendi ürettiği doğal protein ve hormonların laboratuvar ortamında hücre kültürleri tarafından üretilmesine olanak sağlamaktadır.
Birçok hastalığın erken tanısında ve tedavi yöntemlerinin geliştirilmesinde biyoteknoloji faydalı olmuştur. Sentetik peptid, DNA ve rekombinant aşı endüstrisi gelişmiştir. Biyoteknoloji kanser hastalığın da gen tedavisinin geliştirilmesini sağlamıştır. Tedavi amaçlı olarak organ, doku ve yapay hücrelerin klonlanmakta ve saklanmaktadır. Biyoteknoloji, genetik rahatsızlıkları azaltmak ve önlemek için kök hücrenin saklanması ve ayrıca üretilen ilaçların geliştirilmesinde kullanılmaktadır.
Biyolojik ilaç, etken maddesi niteliğinin ve kalitesinin belirlenmesi için imalat süreci ve kontrolü ile birlikte fizikokimyasal biyolojik testler kombinasyonu gerektiren ve biyolojik bir kaynaktan elde edilmiş ya da ekstre edilmiş üründür. DNA teknoloji ya da hibridoma tekniği ile elde edilmiş proteinleri içeren biyoteknolojik orijinli medikal ürünlerin (biyolojik, biyofarmasötik veya biyoteknolojik) üretilmesi için bitki ve hayvan hücreleri, bakteriler, virüsler ve levür (maya) gibi canlı organizmalardan yararlanılmaktadır.
Biyolojik ilaçlar vücutta doğal olarak üretilen proteinin yerine geçerek/destekleyerek etkililiğini göstermesi nedeniyle avantajlı olarak görülmektedirler ve giderek artan sayıda hastanın biyolojik ürünlerle tedavi edildiği bilinmektedir. Bu grup ilaçların modern tıbbın başlıca onkoloji, enfeksiyon ve otoimmün hastalıklarının tedavisi başta olmak üzere hemen her alanında kullanıldığı ve yeni keşiflerin hızla devam ettiği bilinmektedir.
Biyoteknolojik ilaçlarla birlikte bilim insanları geçmişte tedavi edilemez denilen birçok hastalıkta tedavi şansı yakalayabilmektedirler. Biyolojik ilaçlara örnek olarak immünolojik ürünler, kan ürünleri, rekombinant DNA teknolojisi, transforme memeli hücreleri de dahil olmak üzere biyolojik olarak aktif proteinlerdeki kodlayan genlerin kontrollü ekspresyonu, ileri tıbbi tedavi ürünleri, etkin maddenin doğrudan kendisinden türetilmediği reaktifler; kültür ortamı, katkı maddeleri, kromatografi vb. verilebilir.